บัณฑิตย่อมฝึกใจ
(พ.ศ. ๒๕๓๙)
หลายคนอยากฝึกสมาธิ แต่มักจะบอกว่า มีธุระมากบ้าง กลัวฝึกไม่ได้บ้าง ลองศึกษาชีวประวัติ ของ “สามเณรบัณฑิต”ดู
ณ กรุงสาวัตถี ธิดาคนโตในครอบครัวอุปัฏฐากของพระสารีบุตรได้คลอดบุตรชายมาคนหนึ่ง เมื่อเด็กคนนี้ถือปฏิสนธิในท้องได้เกิดเหตุอัศจรรย์ขึ้นในบ้านคือมีบริวารบางคนที่เซ่อๆซ่าๆ บางคนก็เป็นประเภทเข้าใจอะไรก็แสนยาก พูดอะไรก็ไม่ค่อยรู้เรื่อง แต่พอเด็กคนนี้มาปฏิสนธิ คนเหล่านี้กลับกลายเป็นผู้ฉลาด เข้าใจอะไรได้ง่าย มีปัญญาหลักแหลม เด็กน้อยคนนี้จึงได้ชื่อว่า “เด็กชายบัณฑิต”ตั้งแต่นั้นมา
ครั้นเด็กชายบัณฑิต อายุได้เพียง ๗ ขวบ มีความคิดอยากจะบวชจึงได้ขอมารดา มารดาก็อนุญาต และอาราธนาพระสารีบุตรเป็นพระอุปัชฌาย์ เมื่อได้บรรพชาแล้วสามเณรบัณฑิต ได้ช่วยเหลืองานในวัด ๗ วัน วันที่๘พระสารีบุตรจึงให้สามเณรไปบิณฑบาตกับตน เมื่อเดินไปในระหว่างทาง เห็นชาวนาคนหนึ่งกำลังก้มหน้าทำอะไรอยู่
สามเณรจึงถามพระอุปัชฌาย์ว่า “ท่านอาจารย์ คนนั้นเขาทำอะไรอยู่ครับ”
“เขาไขน้ำเข้านา”พระสารีบุตรตอบ
สามเณรน้อยได้ถามต่อไปว่า “ก็น้ำมีจิตไหมครับ”
จึงได้คำตอบว่า “ไม่มี”
สามเณรเดินไปพลางครุ่นคิดไปพลาง “น้ำไม่มีจิตใจ คนทั้งหลายยังทำให้น้ำไหลไปในที่ที่ตนต้องการได้ คนเรามีจิตใจ ก็จิตใจของเราแท้ๆทำไมจะควบคุมไม่ได้ เราต้องควบคุมใจเราได้ ด้วยการฝึกสมาธิสิน่ะ”
สามเณรน้อยเดินบิณฑบาตตามหลังพระสารีบุตรไปเรื่อยๆ เห็นชายหนุ่มกลุ่มหนึ่งกำลังเอาลูกศรลนไฟแล้วเล็งลูกศรด้วยหางตา
“ท่านอาจารย์ครับ คนเหล่านี้เป็นใครครับ” สามเณรถามด้วยความสงสัย
“เขาเรียกว่าช่างศร” พระสารีบุตรตอบ
สามเณรถามต่อไปว่า “พวกเขาทำอะไรอยู่ครับ”
พระสารีบุตรผู้เปี่ยมไปด้วยเมตตาได้อธิบายว่า “ช่างศรเขากำลังเอาลูกศรมาลนไฟ จากนั้นก็จะนำมาดัดให้ตรง”
สามเณรไม่ลดละคำถามได้ถามคำถามตามประสาเด็ก ๗ ขวบว่า “ก็ลูกศรมีจิตไหมครับ”
จึงได้คำตอบว่า “ไม่มี”
สามเณรน้อยเดินต่อไปด้วยอาการสงบสมเป็นสมณะน้อย แต่ในใจยังครุ่นคิดถึงเหตุการณ์เมื่อสักครู่อยู่
ครั้นสามเณรเดินต่อไป เห็นชายหนุ่มกลุ่มหนึ่งกำลังถากไม้อยู่ด้วยความขมีขมัน
“ท่านอาจารย์ครับ คนเหล่านี้เป็นใครกันครับ” สามเณรน้อยถาม
“เขาเรียกว่า ช่างถากไม้จ้ะ” พระสารีบุตรตอบ
สามเณรถามต่อไปว่า “พวกเขากำลังทำอะไรอยู่ครับ”
พระสารีบุตรผู้ไม่เบื่อในการซักถามของศิษย์ได้ตอบว่า “พวกช่างถากไม้กำลังถากไม้เป็นกำกงบ้าง เป็นดุมบ้างแล้วมาประกอบกันเป็นล้อเกวียน แบบนั้นไง เห็นไหม” พระเถระอธิบายพร้อมกับชี้ให้ดู
“ก็ไม้เหล่านั้นมีจิตใจไหมครับ” สามเณรน้อยถามต่อ
จึงได้คำตอบว่า “ไม่มี” เหมือนเดิม
สามเณรครุ่นคิดในใจต่อไปว่า “ไม้ ไม่มีจิตใจ คนทั้งหลายยังถากไม้ แล้วทำเป็นล้อเกวียนได้ คนเรามีจิตใจ ก็จิตใจของเราแท้ๆ ทำไมจะถากสิ่งไม่ดีออกจากใจเราไม่ได้ เราต้องถากใจของเราได้ ด้วยการฝึกสมาธิน่ะ”
เมื่อสามเณรบัณฑิตได้มีความดำริเช่นนี้แล้ว จึงขออนุญาตพระสารีบุตรไม่เดินบิณฑบาทต่อไปและจะกลับไปที่กุฏิเพื่อบำเพ็ญสมณธรรม เจริญสมาธิภาวนา พระเถระได้อนุญาต สามเณรบัณฑิตดีใจมาก เพราะความเปี่ยมล้นในความต้องการฝึกสมาธิมีมากมาย จนไม่ห่วงใยเรื่องอาหารคบฉัน สามเณรรีบกลับไปที่กุฏินั่งสมาธิจนจิตของสามเณรเป็นหนึ่ง เข้าถึงกายธรรมอรหัต เป็นพระอรหัตในบัดนั้นนั่นเอง
ชาวนาทั้งหลายย่อมไขน้ำเข้านา ช่างศรทั้งหลายย่อมดัดศร ช่างถากไม้ทั้งหลายย่อมถากไม้ บัณฑิตทั้งหลายยอมฝึกใจตน
ทุกๆคนในโลกสามารถฝึกใจ ด้วยการฝึกสมาธิให้ใจหยุดเป็นหนึ่งได้ ผลแห่งใจหยุดนิ่งจะทำให้ “เลนส์ใจ” สะอาด เมื่อเลนส์ใจสะอาดทำให้ “เห็นถูก เห็นตรง” ซึ่งจะทำให้การดำเนินชีวิตนั้นมีความสุขเพิ่มขึ้นมีความทุกข์ลดลง
อบรมใครไม่เกินอบรมตน
อบรมตนไม่เกินอบรมใจ
ฝึกฝนใครไม่เกินฝึกฝนตน
ฝึกฝนตนไม่เกินฝึกฝนใจ
มาอบรมฝึกฝนใจด้วยการ “หยุดใจ” ที่ศูนย์กลางกายกันเถอะ-------------------------------------
จากหนังสือ : จากยอดดอย หนึ่งในหลากหลายคอลัมน์ในวารสารกัลยาณมิตร
ทันต์จิตต์ (ผู้เขียน)
This post has been promoted to an article
