เห็นอะไรในดวงจันทร์ไหม?
เป็นภาพการทำความดีอันยิ่งยวดของกระต่ายน้อย แต่หัวใจยิ่งใหญ่
ดังเรื่องราวที่ปรากฏในพระไตรปิฎก
อรรถกถา สสปัณฑิตชาดก [ผู้สละชีวิตเป็นทาน]
เรื่องก็มีอยู่ว่า ในอดีตมีสัตว์ 4 ตัวเป็นเพื่อนกัน ได้แก่ กระต่ายโพธิสัตว์ ลิง สุนัขจิ้งจอก และนาก ทุกๆ ยามเย็น กระต่ายโพธิสัตว์จะคอยแสดงธรรมให้กับสัตว์ทั้งสามฟังอยู่เสมอ อยู่มาวันหนึ่งกระต่ายสังเกตุเห็นดวงจันทร์ใกล้จะเต็มดวงเต็มที จึงทราบว่า วันพรุ่งจะเป็นวันอุโบสถ(พระจันทร์เต็มดวงบริบูรณ์)
กระต่ายได้ให้โอวาทแก่สัตว์ทั้งสามให้รักษาศีลให้บริสุทธิ์ และเมื่อยาจกมาขออาหาร ก็จงให้ทานก่อนแล้วค่อยบริโภคอาหาร สัตว์ทั้งสามก็รับคำ แล้วได้ไปหาอาหารตามที่ตัวถนัด โดยไม่ผิดศีลในเช้าวันรุ่งขึ้น โดยนากได้ปลามา สุนัขจิ้งจอกได้เนื้อย่างมา ลิงก็ได้มะม่วงมา
ส่วนกระต่ายได้หญ้ามา พลางคิดว่า "เราคงไม่อาจให้หญ้าเป็นทานแก่ยาจกที่มาขอได้ ดังนั้น หากมียาจกมาขออาหารจากเรา เราจะสละชีวิตเรานี่แหละ เป็นอาหารแก่ยาจกนั้น"
ด้วยเดชแห่งศีล และความตั้งใจสละชีวิตเป็นทานของพระบรมโพธิสัตว์ ก็บังเกิดให้ที่นั่งของพระอินทร์เร่าร้อน พระอินทร์จึงแปลงกายเป็นยาจก มาขออาหาร สัตว์ทั้งสามก็ยินดีให้อาหารของตนเป็นทานแก่ยาจกแปลง
จนมาถึงกระต่ายโพธิสัตว์ กระต่ายเห็นยาจกแปลงก็ดีใจมาก ที่ตนจักได้ทำมหาทานที่ยิ่งใหญ่(ไม่ได้คิดท้อแท้ว่าตนไม่มีอะไรทำทานเลย เลยจำยอมสละชีวิตเป็นทาน ท่านไม่ได้คิดแบบนั้น ซึ่งถ้าคิดแบบนั้น อาจไม่ได้อานิสงส์จากการทำทานด้วยชีวิตที่ยิ่งใหญ่ก็ได้ครับ ผมว่า)
กระต่ายได้กล่าวว่า "ท่านมาก็ดีแล้ว ข้าพเจ้าจะขอให้ทาน แบบที่ไม่เคยให้ ท่านจงไปก่อกองไฟเถิด" เมื่อยาจกแปลงก่อไฟแล้ว กระต่ายโพธิสัตว์ สลัดขนให้สัตว์เล็กๆ ที่ติดตัวหลุดออก แล้วกระโดดเข้ากองไฟ เพื่อหวังให้เนื้อของตนเป็นทาน
แต่กลับปรากฏว่า ไฟไม่อาจไหม้เนื้อตัวของพระบรมโพธิสัตว์แม้แต่น้อย กระต่ายประหลาดใจว่า อะไรกันนี่ ทำไมไฟไม่ไหม้ ยาจกแปลงจึงคืนร่าง บอกว่า เราไม่ใช่ยาจก แต่เราคือ พระอินทร์ มาเพื่อตั้งใจทดลองท่าน
กระต่ายได้ฟัง ก็กล่าวย้อนว่า "เราตั้งใจให้ทานด้วยชีวิตจริง หากมีแต่คนมาทดลองเราแล้วไซร้ แล้วไฉนโลกจะเห็นความตั้งใจจริงของเรากันเล่า"
พระอินทร์จึงบอกว่า "ความตั้งใจจริงของท่าน ชนรุ่นหลังย่อมได้เห็น คุณของท่านจงปรากฏไปตลอดกาลเถิด" ว่าแล้วพระอินทร์ก็สลักรูปกระต่ายไว้บนดวงจันทร์ เพื่อให้คุณของกระต่ายโพธิสัตว์ปรากฎอยู่ตราบนานเท่านาน แล้วพระอินทร์จึงกลับสู่ดาวดงส์ ดังนี้แล
