หรือกล่าวตามอรรถกถา...
กรรม4...ซึ่งใช้ขยายอรรถในเรื่องวิบากหรือผลของกรรม ดังนี้
ลำดับการให้ผลของกรรมมี 4อย่างคือ
1.
ครุกกรรม คือ
กรรมหนักมาก สามารถ
ให้ผลแก่บุคคลผู้เป็นเจ้าของกรรมในช่าติหน้า กรรมอื่นๆไม่สามารถกางกั้นการให้ผลของครุกกรรมนี้ได้ ประดุจก้อนหิน เมื่อโยนลงน้ำ ย่อมเที่ยงแท้ต่อการจมลงใต้น้ำฉันใด ครุกกรรมย่อมเที่ยงแท้ต่อการส่งผลให้ปฏิสนธิในภพชาติต่อไปได้ฉันนั้นครุกกรรมแบ่งออกเป็น 2ฝ่าย คือ
- ครุกกรรมฝ่ายอกุศลได้แก่ ฝ่ายดำ ฝ่ายบาป ย่อมทำให้ปฏิสนธิในทุคติภูมิในชาติต่อไปอย่างแน่นอน คือไปเกิดในอบายภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย เดียรัจฉาน ภูมิใดภูมิหนึ่ง
- ครุกกรรมฝ่ายกุศลได้แก่ ฝ่ายขาว ฝ่ายบุญ ย่อมให้ปฏิสนธิในสุคติภูมิในชาติต่อไปได้อย่างแน่นอน
2.
อาสันนกรรม คือ การกระทำ
ในเวลาที่ใกล้จะจุติ(ตาย) รวมถึง
การระลึกถึงสิ่งที่ดีหรือไม่ดี ในเวลาที่ใกล้จะตาย อาสันนกรรมแบ่งออกเป็น 2ฝ่าย คือ
- อาสันนกรรมฝ่ายอกุศล คือการกระทำที่ไม่ดี หรือระลึกถึงความชั่วความไม่ดีในเวลาใกล้ตาย
- อาสันนกรรมฝ่ายกุศล คือการกระทำที่ดี หรือระลึกถึงความดีที่เคยทำไว้ในเวลาใกล้ตาย
3.
อาจิณณกรรม(พหุลกรรม) คือการกระทำสิ่งนั้นๆอยู่เสมอๆ
เป็นอาจิณ สั่งสมสิ่งที่ดีและไม่ดีไว้ในสันดานของตนมากๆ หรือ
แม้แต่ทำกุศลหรืออกุศลไว้เพียงครั้งเดียว แต่ระลึกถึงบ่อยๆเสมอๆ ที่เป็นกุศลก็สร้างความโสมนัสยินดีให้เกิดขึ้นทุกครั้งที่นึกถึง ที่เป็นอกุศลก็สร้างความเดือดร้อนใจให้เกิดขึ้น อาจิณณกรรมนี้จัดว่าเป็นกรรมที่มีกำลัง เพราะทำซ้ำบ่อยๆ ระลึกถึงบ่อยๆ ย่อมสามารถแซงคิวกรรมอื่นที่อ่อนกำลังกว่าตน แล้วอาจิณณกรรมนี้ก็ทำหน้าที่ส่งผลปฏิสนธิได้
4.
กตัตตากรรม คือ กรรมที่สักว่ากระทำไว้ หมายเอากุศลกรรมและอกุศลกรรม ที่สัตว์บุคคลได้กระทำมาแล้วในชาติก่อนๆอย่างหนึ่ง(หมายถึง
เศษกรรมที่หลงเหลือจากภพอื่นๆ) และหมายเอากุศลกรรมและอกุศลกรรม ที่สัตว์บุคคลพากันกระทำในชาตินี้ ที่ไม่เข้าถึงความเป็น ครุกกรรม อาสันนกรรม และอาจิณณกรรม เป็นกรรมที่กระทำโดยธรรมดา
ผู้กระทำไม่มีเจตนาที่หนักแน่น อีกทั้งสิ่งที่กระทำก็มิใช่เนื้อหาสำคัญที่จะทำQUOTE
ดังนั้น กตัตตากรรม คือ กรรมที่นอกเหนือไปจากครุกกรรม อาสันนกรรม อาจิณณกรรม ซึ่งบุคคลทำไปด้วยอำนาจความไม่รู้ตัวหรือเผลอ ย่อมจะมีวิบาก(ผลกรรม)เกิดขึ้น เหมือนไม้แห้งถูกคนขว้างไป ย่อมลอยเปะปะไปตกที่ใดที่หนึ่งได้ฉันใด กตัตตากรรมก็ฉันนั้น ถ้ากรรม 3 อย่างนั้นไม่มี กตัตตากรรมก็ให้วิบากในภพหน้า ภพใดภพหนึ่ง ถ้าครุกกรรมมี ครุกกรรมย่อมให้ผลปฏิสนธิก่อน ถ้าครุกกรรมไม่มี อาสันนกรรมก็จะให้ผล ถ้าอาสันนกรรมไม่มี อาจิณณกรรมก็จะให้ผล ถ้าอาจิณณกรรมไม่มีอีก กตัตตากรรมจึงจะให้ผลปฏิสนธิ