เรียบเรียงจาก คำสอนคุณครูไม่ใหญ่ เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2547
บางคนถือว่าทุกศาสนาสอนให้ทุกคนทำความดี ละเว้นความชั่ว โดยพูดเหมารวมว่า ทุกศาสนาสอนให้คนเป็นคนดีเหมือนกัน ครูไม่ใหญ่ขอขีดคำว่าเหมือนกันนี้ออก ไม่เหมือนกันหรอกเพราะคำสอนไม่เหมือนกัน แล้วจะให้เหมือนกันได้อย่างไร แต่ละศาสนาสอนให้เป็นคนดีตามคำสอนของศาสนานั้น ของพุทธเป็นความดีในระดับพ้นทุกข์ ดับทุกข์ เพราะเราเชื่อในเรื่องการเวียนว่ายตายเกิด ถ้าหากว่าศาสนาไหนไม่ได้สอนเกี่ยวกับการเวียนว่ายตายเกิด แล้วจะให้ดีเหมือนกันได้อย่างไร พระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านได้ตรัสเอาไว้ว่า พระอริยบุคคล 8 บุคคล 4 จำพวก คือ พระโสดาบัน พระสกิทาคามี พระอนาคามี พระอรหัต มรรคและผล หยาบและละเอียด ไม่มีในศาสนาอื่น หรือความเชื่อใดที่ไม่ได้สอนเกี่ยวกับเรื่อง มรรคมีองค์ 8 หรือหนทางที่จะดำเนินให้เป็นพระอริยเจ้า 8 ขั้นตอน ถ้าไม่มีคำสอนเหล่านี้ก็ไม่มีพระอริยบุคคล ก็แปลว่าไม่มีเนื้อนาบุญ เหมือนเราไม่อาจหารอยเท้านกในอากาศได้ เพราะนกบินอยู่ในอากาศ แต่ไม่ได้เดินบนอากาศ จะให้หารอยเท้านกก็เป็นไปไม่ได้ ฉันใดก็ฉันนั้น
เพราะฉะนั้นเราต้องศึกษาให้ดีว่า ทุกศาสนาสอนให้ทุกคนทำความดีแต่คนละแบบ เพราะบางศาสนาเห็นพระให้ยกมือไหว้ แต่บางศาสนาเห็นพระยกมือไหว้ไม่ได้ แต่ไหว้คนทั่วไปได้ ซึ่งคนทั่วไปรักษาศีล 5 ยังไม่ครบ แต่กลับให้ยกมือไหว้ได้ ส่วนคนที่มีศีล 227 ไม่ให้ไหว้ แล้วเราจะบอกว่า ทุกศาสนาเหมือนกันไม่ได้ บางคำสอนเผยแผ่ศาสนาด้วยการคาโต คือด้วยความรุนแรงต้องฆ่า ต้องเบียดเบียน เพราะฉะนั้นจะให้ทุกศาสนาเหมือนกันไม่ได้ จึงเป็นได้เฉพาะคนดีตามคำสอนของศาสนานั้นๆ
บางคนไม่ไหว้ทั้งพระ ไม่ไหว้ทั้งเจ้า ถ้าไม่ไหว้เจ้าไม่เป็นไร แต่ไม่ไหว้พระไม่ได้ เพราะว่าพระเป็นเนื้อนาบุญของโลก เป็นเนื้อนาบุญของเรา ไหว้ไปเถอะจะเป็นทางมาแห่งบุญ พระจะต้องทำตัวให้มีวิญญาณพระให้เหมาะสมกับการไหว้ ส่วนใหญ่ชาวโลกมองไม่ออก แต่ถ้าพูดด้วยความสุจริตใจ พระท่านก็ไม่สนใจว่าใครจะไหว้หรือไม่ไหว้ เพราะเป็นเรื่องส่วนตัว แต่ว่าการที่มืออยู่ข้างลำตัวของเรายกขึ้น แสดงว่ามีคุณธรรม จิตดวงนี้ประกอบด้วยปัญญา จึงเข้าใจว่าบุคคลผู้นี้เป็นบุคคลที่ควรบูชา เพราะท่านกำลังแสวงหาพระนิพพาน กำลังจะทำพระนิพพานให้แจ้ง เป็นแหล่งแห่งความรู้ที่แท้จริงของชีวิตที่เราจะต้องศึกษา มือจึงยกขึ้นได้ เพราะฉะนั้นมือใครยกขึ้นได้นั้นเป็นเครื่องหมายแห่งคุณธรรมภายในและดวงปัญญาที่แจ่มแจ้ง บางคนที่ท่านไม่ชอบไหว้เพราะท่านไม่เข้าใจ เราจะไปโทษท่านก็ไม่ได้ แต่เป็นหน้าที่ของเราที่จะต้องเป็นกัลยาณมิตรไปช่วยบอกให้ท่านได้เข้าใจว่า ใครเป็นบุคคลที่ควรบูชา
บางคนเชื่อว่า ถ้าเรามีคุณธรรมประจำใจ มุ่งแต่ทำความดี ถึงแม้จะไม่นับถือศาสนาใดเลยก็ได้ ซึ่งเป็นความคิดทั่ว ๆ ไปของบุคคลในโลกที่มุ่งแต่ทำความดี แท้จริงแล้ว ความดีหรือความชั่วนั้น พิจารณาตามกุศลกรรมบท 10 และอกุศลกรรมบท 10 หากเราไม่ทราบ ก็ต้องไปศึกษาดูก่อน ชาวโลกแบบนี้มีอยู่มาก เช่น คิดว่ามุ่งแต่ทำความดี ไม่เบียดเบียนใครเลย เงินก็ของตัวเอง มือก็ของตัวเอง แก้วก็ของตัวเอง ปากของตัวเอง จะกิน จะดื่ม จะเที่ยว ก็ไม่น่าจะมีปัญหา เพราะไม่ได้ไปหนักอะไรของใคร ซึ่งจริง ๆ แล้ว ก็ไม่หนักคนอื่นหรอก แต่ว่า คนอื่นจะหนักใจเราแทนตอนที่เราไปอบาย เพราะใจของเราจะหมอง เพราะมีภาพที่กิน ดื่ม เที่ยว เหล่านี้ติดอยู่ในใจ นั่นคือ เราไม่ทราบว่า ความเห็นที่ถูกต้องเป็นอย่างไร ซึ่งการมีความเห็นผิดนั้น เป็นอกุศลธรรมบทข้อสำคัญที่จะนำไปสู่การทำอกุศลธรรมบทข้ออื่นๆ จึงมีความจำเป็นที่ต้องศึกษาว่า อะไรคือความเห็นที่ถูกต้องตามคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
บางคนชอบบริจาคเงินหรือให้ความช่วยเหลือกับผู้ที่ได้รับความเดือดร้อน เพราะเขาได้รับผลทันที ดีกว่าเราเอาของไปไหว้พระไหว้เจ้า ซึ่งเรามองไม่เห็นผลอะไร เขาเห็นว่าการช่วยเหลือคนตกทุกข์ได้ยาก จะเห็นผลทันตา ปล่อยปลา ช่วยคนที่ประสบภัยจากไฟไฟไหม้ น้ำท่วม หรือสร้างโรงเรียน โรงพยาบาล เมื่อได้ช่วยเหลือแล้วรู้สึกมีความปลื้มเพราะว่าได้ผลทันตาเห็น แต่สร้างวัดไม่เห็นผลอะไรเลย แต่มันไม่ใช่มีแค่นั้น อย่าลืมว่า คนเรามีกายกับใจ ถ้ามีกายไม่มีใจ เขาเรียกว่าศพ ถ้ามีใจไม่มีกาย เขาเรียกว่าผี มีกายและใจเขาเรียกว่าคน เรากำลังอยู่กับคน เวลาทำให้เขา ต้องทำให้กายเขาด้วยและให้ใจเขาด้วย เพราะถ้าจะทำแล้ว ก็ต้องสร้างโรงเรียน โรงพยาบาลและวัดด้วย สร้างโรงเรียน มีประโยชน์ คือ ขจัดความไม่รู้เกี่ยวกับเรื่องการทำมาหากิน สร้างโรงพยาบาลก็รักษาร่างกายที่เจ็บไข้ได้ป่วยทางร่างกาย ทางสมอง แต่มันมีโรคบางอย่างที่ไม่ได้เกิดขึ้นจากเชื้อโรค นั่นก็คือโรคทางอารมณ์ โรคทางใจ โรคตรงนี้หมอรักษาไม่ได้ ต้องให้พระรักษา ดังนั้น การสร้างวัดก็คือการสร้างโรงเรียนที่สอนวิชชาชีวิต ว่าความจริงของชีวิตเป็นอย่างไร และก็เหมือนสร้างโรงพยาบาลรักษาไข้ใจ ได้ธรรมโอสถ เพราะฉะนั้นจะต้องทำทั้ง 2 อย่าง ทำอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้
การช่วยเหลือคนยากจน เราช่วยไปอย่างไร เขาก็ยังไม่พ้นความยากจน เวลาไฟไหม้ก็ช่วยครั้งเดียว เอาข้าวอาหารเสื้อผ้าไปให้ 1 ครั้ง ก็ยังไม่หายจน เพราะยังไม่มีบ้านเกิดขึ้น แต่วิธีช่วยคนยากจนอย่างพุทธวิธี ท่านสอนว่า ถูกหนามยอกต้องเอาหนามบ่ง อย่าลืมว่าปกติของมนุษย์ต้องรวย แต่พญามารเอาความตระหนี่มาตัดรอน พอเอาความตระหนี่สอดมา พอบังคับได้ เราก็ตระหนี่ พอเราตระหนี่ เราไม่ให้ ก็กลายเป็นวิบาก ทำให้ไม่มีทรัพย์เกิดขึ้น นั่นก็คือจน จนจนเคย แต่วิธีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แทนที่ท่านจะให้วัตถุทาน แต่ท่านกลับให้ธรรมทาน ท่านมองไปไกล ๆ เลยต้องรื้อผังยากจนเปลี่ยนมาเป็นผังจนยาก จนยากเย็นแสนเข็ญ ไม่มีทางที่จะจนได้ เขาช่วยกันอย่างนี้ หรือช่วย 2 อย่าง คือ ช่วยทั้งวัตถุทานด้วยและธรรมทานด้วยก็ยิ่งดี อย่างนี้ถึงจะช่วยผู้รับได้ ถ้าเราให้ผู้รับบ่อย ๆ เขาก็เคย พอเราไม่ให้ เขาก็โกรธ เราก็ต้องมีหน้าที่ต้องให้อยู่ดี ก็ไม่ถูก ที่ถูก คือ ต้องให้ทั้ง 2 อย่าง คือ ธรรมทาน และวัตถุทาน
การทำบุญในบุญเขต ได้บุญมากน้อยต่างจากการทำบุญนอกเขตอย่างไร พระพุทธเจ้าท่านก็ได้เรียงเอาไว้แล้วว่า ทำบุญกับสัตว์เดรัจฉานเป็นอย่างไร ทำกับคนทุศีลเป็นอย่างไร ทำกับคนมีศีลเป็นอย่างไร ทำกับคนได้ฌาณเป็นอย่างไร ทำกับคนเป็นโคตรภูบุคคลเป็นอย่างไร ทำกับคนที่เป็นทักขิไนยบุคคลเป็นอย่างไร ก็เรียงไปตามลำดับของความบริสุทธิ์ของดวงจิต
