คุณ โทษ และการสลัดออกไปจากกาม
อะไรเล่า เป็นคุณแห่งกามทั้งหลาย คือ กามคุณ ๕
กามคุณ ๕ ประการ มีอะไรบ้าง
๑. รูป ที่จะพึงรู้แจ้งทางตา ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ ชวนให้รัก ชักให้ใคร่ พาใจให้กำหนัด
๒. เสียง ที่จะพึงรู้แจ้งทางหู ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ ชวนให้รัก ชักให้ใคร่ พาใจให้กำหนัด
๓. กลิ่น ที่จะพึงรู้แจ้งทางจมูก ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ ชวนให้รัก ชักให้ใคร่ พาใจให้กำหนัด
๔. รส ที่จะพึงรู้ทางลิ้น ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ ชวนให้รัก ชักให้ใคร่ พาใจให้กำหนัด
๕. โผฏฐัพพะ (สัมผัสกาย) ที่จะพึงรู้แจ้งทางกาย ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ ชวนให้รัก ชักให้ใคร่ พาใจให้กำหนัด
กามคุณมี ๕ ประการนี้แล
การที่สุข โสมนัส เกิดขึ้น เพราะอาศัยกามคุณ ๕ ประการ นี้ชื่อว่าเป็นคุณแห่งกามทั้งหลาย
อะไรเล่า เป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย คือ
๑.) การที่ต้องอดทนต่อความหนาว ตรากตรำต่อความร้อน เดือดร้อนเพราะสัมผัสแห่ง เหลือบ ยุง ลม แดด
และสัตว์เลื้อยคลาน หรือตายเพราะความหิว เพื่อทำมาหากินเลี้ยงชีวิต
แม้ข้อนี้ ก็ชื่อว่าเป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย
๒.) เมื่อกุลบุตร ขยัน พากเพียร พยายาม (ทำงาน) แล้ว ไม่ได้ผล
ก็เกิดเศร้าโศก รำพัน ตีอก คร่ำครวญ
แม้ข้อนี้ ก็ชื่อว่าเป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย
๓.) แม้เมื่อได้ผลสำเร็จ เป็นโภคทรัพย์แล้ว ก็ยังทุกข์โทมนัส
อันมีเหตุมาจาก การที่ต้องรักษาทรัพย์เหล่านั้น จากการริบโดยหลวง จากโจรลักขโมยไป
จากไฟไหม้ จากน้ำพัดพาไป หรือทายาทผู้ไม่เป็นที่รัก จะแย่งเอาไป
ก็เมื่อภัยเหล่านี้เกิดขึ้น เธอก็เกิดเศร้าโศก ลำบาก รำพัน ตีอก คร่ำครวญ
ถึงความหลงพูดเพ้อว่า สิ่งใดเคยเป็นของเรา แม้สิ่งนั้นก็ไม่เป็นของเรา
๔.) เพราะกามเป็นเหตุ เพราะกามเป็นต้นเหตุ เพราะกามเป็นเหตุเกิด เพราะเหตุแห่งกามทั้งหลายนั้นแล
จึงเกิดการทะเลาะวิวาทะกัน ระหว่างบริษัทต่างๆ ไม่เว้นแม้แต่ญาติพี่น้องกันเอง
มีการทำร้ายกันด้วยเครื่องมือต่างๆ จนถึงความตายบ้าง ทุกข์ปางตายบ้าง
แม้ข้อนี้ ก็ชื่อว่าเป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย
๕.) เป็นเหตุให้เกิดสงคราม รบราฆ่าฟันกัน ในรูปแบบต่างๆ
จึงคนทั้งหลาย เข้าถึงความตายบ้าง ทุกข์ปางตายบ้าง
แม้ข้อนี้ ก็ชื่อว่าเป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย
๖.) เป็นเหตุให้ชนทั้งหลาย ตัดช่องย่องเบาบ้าง ขโมยยกเค้าบ้าง
ปล้นบ้านบ้าง ดักจี้ในทางเปลี่ยวบ้าง ละเมิดภรรยาผู้อื่นบ้าง
หลวงก็สั่งให้จับลงอาญา ต้องโทษร้ายด้วยประการต่างๆ
จนชนเหล่านั้นเข้าถึงความตายบ้าง ทุกข์ปางตายบ้าง
แม้ข้อนี้ ก็ชื่อว่าเป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย
๗.) เป็นเหตุให้ชนทั้งหลาย ประพฤติกายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต
จึงหลังจากตายแล้ว ต้องไปเกิดใน อบาย (ที่เสื่อมทราม) ทุคติ (ที่ชั่วช้า) วินิบาต (ที่ล่มจมตกต่ำ) นรก (ที่ทรมาน)
ภิกษุทั้งหลาย แม้ข้อนี้ ก็ชื่อว่าเป็นโทษแห่งกามทั้งหลาย เป็นกองทุกข์ในสัมปรายภพ
ซึ่งมีกามเป็นเหตุ มีกามเป็นต้นเหตุ มีกามเป็นเหตุเกิด เกิดเพราะเหตุแห่งกามทั้งหลายนั่นแล
อะไรเล่า เป็นการสลัดออกไปจากกามทั้งหลาย คือ
การกำจัดฉันทราคะ การละฉันทราคะในกามทั้งหลาย
นี้ชื่อว่า การสลัดออกไปจากกามทั้งหลาย.
ล.๑๒ น.๑๖๗-๑๗๑, มหาทุกขักขันธสูตร.
“กามทั้งหลาย มีความยินดีน้อย
มีทุกข์มาก มีความคับแค้นมาก มีโทษยิ่งใหญ่”
