มี 2 โพสต์ตอบกลับกระทู้นี้

[สาธุธรรม]

จิตเดิมแท้ของเราทุกคนเป็นประภัสสร บริสุทธิ์ผ่องใสโดยธรรมชาติ แต่กิเลสเป็นอาคันตุกะที่จรเข้ามาครอบจิต ทำให้จิตเศร้าหมอง กิเลสหรืออกุศลมูล อันได้แก่ ราคะ โทสะ โมหะ เมื่อมีเหตุปัจจัยประสมประสารกันแล้วก่อตัวขึ้นมาเป็นอุปนิสัยต่างๆ มี 16 ลักษณะ เรียกว่า “อุปกิเลส 16”

อุปกิเลส 16 ได้แก่

1. อภิชฌาวิสมโลภะ
คือ ความละโมบ อยากได้ อยากมี อยากเป็นอย่างไม่รู้จักพอ เห็นแก่ได้จนลืมตัว

2. พยาบาท
คือ ความคิดร้าย มุ่งจะทำร้ายเขา ใครพูดไม่ถูกใจก็คิดตำหนิเขา คิดจะทำร้ายฆ่าเขาก็มี บางครั้งทำร้ายผู้อื่นไม่ได้ ก็หันมาตำหนิตัวเอง ทำร้ายตัวเอง ตนฆ่าตัวตายก็มี ซึ่งเป็นเพราะอำนาจพยาบาท เป็นอาการอย่างหนึ่งของโทสะ

3. โกธะ
คือ ความโกรธ มีอะไรมากระทบก็โกรธ เป็นลักษณะโกรธง่าย แต่เมื่อหายแล้วก็เหมือนกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น คือ ไม่ผูกใจเจ็บ ไม่พยาบาท เป็นอาการอย่างหนึ่งของโทสะ

4. อุปนาหะ
คือ การผูกโกรธ ใครพูดอะไรทำอะไรให้เกิดความโกรธแล้วจะผูกใจเจ็บ เก็บไว้ ไม่ปล่อย ไม่ลืม เป็นทุกข์อยู่อย่างนั้น กระทบอารมณ์เมื่อไร ก็เอาเรื่องเก่ามาคิดรวมกัน คิดทวนเรื่องใดอดีตว่าเขาเคยทำไม่ดีกับเราขนาดไหน เป็นอาการอย่างหนึ่งของโทสะ

5. มักขะ
คือ การลบหลู่คุณท่าน ปิดบังความดีของผู้อื่น ลบหลู่ความดีของผู้อื่น เช่น เขาให้ของแก่เรา แทนที่จะขอบคุณกลับนึกตำหนิเขาว่า เอาของไม่ดีมาให้ หรือ เมื่อมีใครพูดถึงความดีของเขา เราทนไม่ได้ เราไม่ชอบ จึงยกเรื่องที่ไม่ดีของเขามาพูด เพื่อปฏิเสธว่าเขาไม่ใช่คนดีถึงขนาดนั้น เป็นต้น

6. ปลาสะ
คือ การตีเสมอ ยกตัวเทียมท่าน ไม่ยอมยกให้ใครดีกว่าตน แต่ชอบยกตัวเองดีหว่าเขา มักแสดงให้เขาเห็นว่า เราคิดเก่งกว่า รู้ดีกว่า ถ้าให้เราทำ เราจะทำให้ดีกว่าเขาได้

7. อิสสา
คือ ความริษยา เห็นเขาได้ดี ทนไม่ได้ เมื่อเห็นเขาได้ดีมากกว่าเรา เขาได้รับความรักความเอาใจใส่มากกว่าเรา เรารู้สึกน้อยใจ อยากจะได้เหมือนอย่างเขา ความจริงเราอาจจะมีมากกว่าเขาอยู่หรือ เรากับเขาต่างก็ได้รับเท่ากัน แต่เราก็ยังเกิดความรู้สึกน้อยใจ ทนไม่ได้ก็มี

8. มัจฉริยะ
คือ ความตระหนี่ ขี้เหนียว เสียดายของ ยึดในสิ่งของที่เราครอบครองอยู่อย่างเหนียวแน่น อยากแต่จะเก็บเอาไว้ไม่อยากให้ใคร

9. มายา
คือ เจ้าเล่ห์ หลอกลวง ไม่จริงใจ พยายามแสดงบทบาทตัวเองเกินความจริง หรือ จริงๆ แล้วเรามีน้อยแต่พยายามแสดงออกให้คนอื่นเข้าใจว่ามั่งมี เช่น ด้วยการแต่งตัว กินอยู่อย่างหรูหรา หรือบางกรณีใจเราคิดตำหนิติเตียนเขา แต่กลับแสดงออกด้วยการพูดชื่นชมอย่างมาก หรือบางทีเราไม่ได้มีความรู้มาก แต่ขอบคุยแสดงว่ารู้มาก เป็นต้น

10. สาเถยยะ
คือ การโอ้อวด หลอกลวงเขา ชอบอวดว่าดีกว่าเขา เก่งกว่าเขา พยายามแสดงให้เขาเห็น เพื่อให้เขาเกิดอิจฉาเรา เมื่อได้โอ้อวดแล้วมีความสุข

11. ถัมภะ
คือ ความดื้อ ความกระด้าง ยึดมั่นถือมั่นในตัวเอง ใครแนะนำอะไรให้ก็ไม่ยอมรับฟัง

12. สารัมภะ
คือ การแข่งดี มุ่งแต่จะเอาชนะเขาอยู่ตลอด จะพูดจะทำอะไรต้องเหนือกว่าเขาตลอด เช่นเมื่อพูดเถียงกัน ก็อ้างเหตุผลต่างๆนานา เพื่อเอาชนะให้ได้ ถึงแม้ความจริงแล้วตัวเองผิด ก็ไม่ยอมแพ้

13. มานะ
คือ ความถือตัว ทะนงตัว

14. อติมานะ
คือ การดูหมิ่นท่าน ความถือตัวว่าเราดียิ่งกว่าเขา ทำให้ดูถูกดูหมิ่นคนอื่น

15. มทะ
คือ ความมัวเมา หลงว่ายังเป็นหนุ่มเป็นสาว ยังไม่แก่ ยังไม่ตาย หลงในอำนาจ หลงในตำแหน่ง คิดว่าเราจะเป็นอย่างนี้ตลอดไปแล้วทำอะไรเกินเหตุ

16. ปมาทะ
คือ ความประมาท เลินเล่อ ไม่คิดให้รอบคอบ อาการที่ขาดสติ ขาดปัญญา



หากเปรียบเทียบอุปกิเลสซึ่งเป็นของไม่สะอาดในจิตใจ กับอุจจาระที่เป็นของเสียในร่างกาย

เราทุกคนรังเกียจอุจจาระว่าคือสิ่งสกปรก น่าอับอาบ ต้องปกปิด ไม่กล้าให้ใครเห็น

หากใครท้องเสีย ผายลมออกมาแล้วเผอิญมีอุจจาระติดออกมาด้วยจนเปื้อนกางเกง ส่งกลิ่นเหม็น

เขาก็คงอายจนแทบจะแทรกแผ่นดินหนี

แต่พอเป็นของเสียทางใจ เช่นเกิดความรู้สึกน้อยใจ เรากลับไม่ระมัดระวังอารมณ์

คิดปรุงแต่งตามกิเลสตัณหาแล้วก็แสดงอารมณ์ออกมาทั้งทางกาย และวาจา เป็นอาการน้อยใจโกรธ อิจฉา ฯลฯ

ต่อหน้าใครๆ ได้อย่างไม่อาย แล้วก็มักตำหนิติเตียนคนอื่นว่าเขาไม่ดี โดยที่เราไม่รู้ตัวว่าจริงๆ แล้ว

มันเป็นเพราะอุปกิเลส คือ ขี้ในใจของเรานั้นเอง ที่ส่งกลิ่นเหม็นออกมา






พิมพ์คัดลอกมาจาก :
หนังสือ "สติ เป็นธรรมเอก"
ของ พระอาจารย์ มิตซูโอะ คเวสโก (ศิษย์ หลวงพ่อพระโพธิญาณเถร ( ชา สุภัทโท))

ได้หนังสือ มาจาก ร่วมบุญที่ตู้หนังสือธรรมะแจกฟรี ที่ชานชาลา รถไฟฟ้ามหานคร

[Regenbogen]

อนุโมทนาบุญด้วย

[WISH]

สาธุกับธรรมทาน