อดกลั้น
เหล่าโจรผู้โหดเหี้ยม
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หากจะมีพวกโจรผู้มีความประพฤติต่ำช้า เอาเลื่อยที่มีด้ามสองข้าง เลื่อยอวัยวะใหญ่น้อยของพวกเธอ แม้ในเหตุนั้น ภิกษุหรือภิกษุณีรูปใดมีใจคิดร้ายต่อโจรเหล่านั้น ภิกษุหรือภิกษุณีรูปนั้น ไม่ชื่อว่าเป็นผู้ทำตามคำสอนของเรา เพราะเหตุที่อดกลั้นไม่ได้นั้น
ภิกษุทั้งหลาย แม้ในข้อนั้น เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้ว่า จิตของเราจะไม่แปรปรวน เราจักไม่เปล่งวาจาที่ชั่ว เราจักอนุเคราะห์ผู้อื่นด้วยประโยชน์ เราจักมีเมตตาจิตไม่มีโทสะในภายใน เราจักแผ่เมตตาจิตไปถึงบุคคลนั้น และเราจักแผ่เมตตาจิตอันไพบูลย์ใหญ่ยิ่งหาประมาณมิได้ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทไปตลอดโลก ทุกทิศทุกทาง ซึ่งเป็นอารมย์ของจิต ดังนี้
ภิกษุทั้งหลายพวกเธอพึงศึกษา ด้วยอาการดังกล่าวนี้แล.
. กกจูปมสูตร เล่ม ๑๘ หน้า ๒๖๙
พระพุทธเจ้าสอนอะไรมาก
(พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับสัจจกนิครนถ์)
(พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับสัจจกนิครนถ์)
อัคคิเวสสนะ เราแนะนำสั่งสอนสาวกทั้งหลายอย่างนี้ และคำสั่งสอนของเรา เป็นไปมากในสาวกทั้งหลาย มีส่วนอย่างนี้ว่า รูปไม่เที่ยง เวทนาไม่เที่ยง สัญญาไม่เที่ยง สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง
วิญญาณไม่ใช่ตัว สังขารทั้งหลายทั้งปวงไม่เที่ยง ธรรมทั้งหลายทั้งปวงไม่ใช่ตัวดังนี้
เราแนะนำสั่งสอนสาวกทั้งหลายอย่างนี้และคำสั่งสอนของเราเป็นไปมากในสาวกทั้'งหลาย มีส่วนอย่างนี้แล.
จูฬสัจจกสูตร เล่ม ๑๙ หน้า ๗๙
ทำเองก่อนสอนผู้อื่น
(พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับสัจจกนิครนถ์)
(พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับสัจจกนิครนถ์)
ทรงทรมานฝีกพระองค์
พระผู้มีพระภาคเจ้านั้นทรงรู้เองแล้ว ทรงแสดงธรรมเพื่อสอนผู้อื่นให้รู้ตาม ทรงทรมาน ฝึกพระองค์ก่อนแล้วทรงแสดงธรรมเพื่อทรมานฝึกสอนผู้อื่น
ทรงสงบระงับกองกิเลส (สภาพที่เกิดในใจแล้วทำใจให้เศร้าหมอง) ได้แล้ว ทรงแสดงธรรมเพื่อสอนผู้อื่นให้สงบระงับกองกิเลส ทรงข้ามห้วงกิเลสได้แล้ว ทรงแสดงธรรมเพื่อสอนผู้อื่นให้ดับเพลิงกิเลส.
จูฬสัจจกสูตร เล่ม ๑๙ หน้า ๘๕